nr1 • 2022 • Redactief

37e jaargang nr. 1 (sept. 2022)
thema: Ongehoorde stemmen in de Bijbel

Jeroen Hagendijk
Redactief

In één van de afleveringen van Zomergasten was schrijver, filosoof en dichter Lieke Marsman te gast. Marsman is 32 jaar oud, won verschillende prijzen en is momenteel dichter des Vaderlands. Enkele weken voor de uitzending waren haar ene arm en schouder geamputeerd omdat de behandeling tegen kanker niet had geholpen. Daar zat dus een succesvolle vrouw, maar ook een gehavend mens dat had moeten rusten om deze drie uur op tv door te komen.

Eén van de fragmenten die Marsman had meegenomen, ging over een close encounter van ruim zestig schoolkinderen met een ufo in Zimbabwe in 1994. Met zelfspot zegt Marsman (speaking name!) dat dit het moment is dat ze haar reputatie als verstandig mens te grabbel gooit. Ze legt uit waarom ze zo gefascineerd is door dit soort ufo-verhalen. Ze gelooft dat deze getuigenverhalen waar zijn, zonder daarmee voorbarige conclusies te trekken over buitenaards leven. Er is een fenomeen en dat kunnen we ontkennen noch verklaren. Het is dus wijs om je daarvoor open te stellen, vindt Marsman. De Amerikaanse overheid gaf onlangs aan dat zij onderzoek doet naar beelden van ufo’s die militairen hebben gemaakt. Marsman vraagt zich af waarom dit niet wereldwijd voorpaginanieuws is geweest.

Het gesprek dat presentator Janine Abbring vervolgens voert gaat vooral over de vraag of het wel of niet goed zou zijn als buitenaards leven contact zoekt. Er ontwikkelt zich geen gesprek over zoiets als werkelijkheidsperceptie. Dat is vreemd, want in één adem door vertelt Marsman dat ze nu door haar ziek-zijn ook in de Bijbel is gaan lezen. Met haar niet-gelovige achtergrond is dat een opmerkelijke stap. En tenslotte is er nog een ander fragment over bijna-doodervaringen. Opnieuw geen salonfähig onderwerp. Wie al die dingen bij elkaar optelt, ziet in Marsman een persoon die openstaat voor het ongehoorde. Ze heeft een open blik op de werkelijkheid. Voor haar heeft de natuurwetenschap niet alles dichtgetimmerd: er is ruimte voor wat we niet kennen of begrijpen. Veel interessante aanknopingspunten voor een gesprek, zou je zeggen. Want is zo’n open houding ten aanzien van ufo’s en de Bijbel naïef of juist wijs? Wat is de rol van Marsmans ziek-zijn hierin? Sta je net als voor het bestaan van buitenaards leven ook open voor de opstanding uit de dood? Over al dat soort vragen ging het helaas niet. De VPRO — die zichzelf omschrijft als dwars, verdiepend en creatief, een baken van intelligent amusement, enzovoorts — toonde zich hier nogal burgerlijk.

Maar laten we niet doen alsof christenen altijd zo’n open vizier hebben. Soms verraadt de manier waarop we de Bijbel lezen onze eigen blinde vlekken. Welke verhalen vertellen we wel en welke verhalen niet? En hoe vertellen we die verhalen? Vanuit welk of wiens perspectief? Er zijn veel stemmen in de Schrift die niet als salonfähig werden beschouwd. De stemmen van vrouwen, van buitenlanders, van mensen met negatieve ervaringen met God… Door deze Bijbelse stemmen niet te horen, doen we de Schrift en elkaar tekort. Dit nummer van Kontekstueel wil een lans breken voor het ongehoorde geluid in de Bijbel. De bijdrages reiken van Bijbelse theologie tot aan de keuzes die gemaakt worden bij het publiceren van een graphic novel-Bijbel voor kinderen. Eén bijdrage is in het Engels: Samuel Ekpo schreef over migrantenkerken en de manier waarop migranten de Bijbel lezen. De redactie koos ervoor om deze bijdrage niet te vertalen om zo meer recht te doen aan de eigen stem van de auteur.

J.J. Hagendijk is predikant van de Hervormde Gemeente Willige Langerak en eindredacteur van Kontekstueel. Mailadres: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Afdrukken E-mail

nr2 • 2022 • Inhoudsopgave

37e jaargang nr. 2 (nov. 2022)
thema: God een ouwe zeepiraat: over geloof en cultuur

Inhoudsopgave

Redactief                                                                                       
Jeroen Hagendijk

Waar is God?                                                                                 
Psalm 115
Sjaak van den Berg

Steden bouwen en de HEER aanroepen                                       
Genesis 4 en het cultuurmandaat
Udo Doedens

Slenteren met tijdgenoten                                                            
In gesprek met Kees van Ekris en Ted van Gennep
Bert de Leede

‘Het seculiere verhaal is meer failliet dan het christelijke’                    
In gesprek met David Boogerd
Koos van Noppen

Op weg naar het einde                                                                  
Willem Maarten Dekker

Onze nieuwe dichters                                                                   
Leendert W. van der Sluijs

Het verhaal gaat niet om ons… Het gaat om God                       
Laatst geboekt
Barbara Lamain

Van kunstenaars en de kerk                                                          
Kroniek
Gerrit van Meijeren

Afdrukken E-mail

nr2 • 2022 • Redactief

37e jaargang nr. 2 (nov. 2022)
thema: God een ouwe zeepiraat: over geloof en cultuur

Jeroen Hagendijk
Redactief

Iemand die eens meedraaide in kerkelijk filmclubje vertelde mij dat ze op al hun filmavondjes slechts twee vragen stelden, namelijk: is het waar? En: ben je het ermee eens? Deze twee vragen waren voldoende om welke film dan ook te bespreken. De vraag naar waarheid gaat niet alleen over historische feiten: een film schetst karakters en hun ontwikkeling, een regisseur vertelt een verhaal waarin — soms onopzettelijk — een eigen boodschap meeklinkt. Zelfs een animatiefilm met fictieve personages kan in zekere zin meer of minder ‘waar’ zijn. De tweede vraag is vervolgens nodig om de kijkervaring te onderbreken. Met alleen de eerste vraag blijft men te veel hangen in het eigen perspectief. De tweede vraag helpt om te kunnen differentiëren tussen de stem van tijdgenoten en de eigen stem, waarin misschien ook iets van Christus meespreekt.

Dit nummer gaat over het christelijke gesprek met de cultuur van onze tijdgenoten. Het idee voor dit nummer is ontstaan naar aanleiding van het verschijnen van twee publicaties. Gerrit van Meijeren promoveerde op Ted van Gennep en schreef het boek: Slenteren in de stad van de mens. Kees van Ekris schreef vanuit de IZB het boek Dialoog, dans en duel over de preek en de rol van het gesprek met tijdgenoten daarin. Deze publicaties deden bij ons de vraag rijzen hoe de gelovige zich eigenlijk verhoudt tot de cultuur. Is de cultuur aanleiding tot of norm voor ons spreken? Hoe kun je de waarheid belijden zonder het huis van de cultuur te reduceren tot de kamers van de kerk?

Wat mij opviel bij het lezen van de bijdrages, is dat de gelovige participatie in de cultuur iets indirects of onderbrekends heeft. Bij Van Ekris is de prediker zowel participant als combattant. Preken is: dialoog, maar ook duel. Het wil instemmen, maar daagt soms uit en zet de zaak op scherp. Dat is onderbrekend, bemiddelend. Precies dat bemiddelende gaat ook schuil in het slenteren bij Van Gennep. Wie door de stad van de mens ráást, wordt niet geraakt en leert niet met andere ogen kijken. De pas moet worden vertraagd en met plezier gaat de blik alle kanten uit.

De covertitel komt bij Koos Geerds vandaan. Zijn gedicht Gods element, dat gaat over water dat aan alle kanten druipt, springt en bruist, stelt God voor als een ouwe zeepiraat. Het maakt mij duidelijk dat God ons enthousiast voorgaat op onze tocht door de stad van de mens. God is niet vies van een beetje cultuursnuiven. Het gedicht eindigt zo:

God heeft het land aan de woestijnen,
aan droge, saaie, humorloze praat,
aan preken waar geen letter poëzie in staat;
hij houdt van avontuur, muziek en donderjagen -
diep in zijn hart is God een ouwe zeepiraat.

Tot slot heet ik vanaf deze plaats Pieter Baas hartelijk welkom in de redactie. Hij vervangt Pieter Veerman die afgelopen seizoen bij ons vertrok. Pieter Baas is dominee in Zoetermeer en een bevlogen toevoeging aan onze redactie. Meer dan welkom!

J.J. Hagendijk is predikant van de Hervormde Gemeente Rotterdam – Delfshaven en eindredacteur van Kontekstueel. Mailadres: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Afdrukken E-mail

nr3 • 2023 • Inhoudsopgave

37e jaargang nr. 3 (jan. 2023)
thema: Altijd alarmtoestand: leven in crisistijd

Redactief                                                                                       
Daniël Maassen van den Brink

Kijk naar de vijgenboom                                                               
Lucas 21:29
Dick van de Linde

Crisis!                                                                                             
Beatrice de Graaf

Omgaan met crisis in het Oude Testament                                             
Marjo Korpel

Christus en crisis                                                                            
Het Nieuwe Testament in het licht van de crisis
Arjan van den Os

De mens voor God                                                                        
Crises in de vijfde eeuw
Aza Goudriaan

Preken in tijden van crises                                                            
Theo Pleizier

Doordachte theologie                                                                    
Naar aanleiding van de bundel ‘Doordacht spreken over God’
Arnold Huijgen

Schuld en moederliefde                                                                
Laatst geboekt
Hanneke Ouwerkerk

Somber, (on)verdraagzaam, Calvinist?                                        
Kroniek
Jos Wienen

Afdrukken E-mail