Kontekstueel   

tijdschrift voor gereformeerd belijden nú

wil een brug slaan tussen de gereformeerde traditie en de vragen van deze tijd.
Het wil opiniërend werken op het gebied van kerk en theologie,
voor theologen en voor geïnteresseerde gemeenteleden.

Op zoek naar een origineel cadeau?
Geef een geschenkabonnement op Kontekstueel.
Voor slechts € 12,50 (een half jaar) of € 25,- (een jaar).
Toezending stopt automatisch na afloop.
Voor aanmelding, klik hier

Binnenkort verschijnt Kontekstueel (jaargang 37 nr. 3) met als thema:
Altijd alarmtoestand: leven in crisistijd

Uit het redactief:
Tijdens de nascholing voor beginnende predikanten ging het onlangs over leiderschap in conflictsituaties en over verschillende copingsmechanismen bij een dreigend gevaar (lees ook: crisis). De copingsmechanismen die werden genoemd: vluchten, vechten, bevriezen, aaien, of paaien. Wat is je eerste reactie, al dan niet als leider, wanneer zich een crisis aandient? Het was leerzaam om dat bij mezelf te herkennen.
Crisis, daar gaat dit nummer over, en over onze omgang met crises. Onder andere de verschillende copingsstijlen zoals hierboven genoemd, komen erin aan de orde. Wat waren en zijn de reacties op crises in het verleden en in het heden? En wat zegt dat over de manier van (geloofs)denken of de gemoedstoestand van mensen?
Crisis: een veelgebruikt woord ook. Maar wat betekent het eigenlijk? In verschillende artikelen in dit nummer worden definities gegeven. In de Van Dale vond ik deze uitleg: ‘gevaarlijke toestand’. En in een al wat ouder woordenboek van Wolters: ‘keerpunt (van een ziekte)’, ‘beslissende wending van een zaak’, ‘bedenkelijke toestand’, ‘ernstige stoornis’, ‘periode van slapte en werkloosheid’. Iets dat ontwricht blijkbaar, een crisis. Iets negatiefs. Maar kan een crisis iets niet ook ten goede keren?
Genoeg stof tot nadenken. Het eerste artikel van Beatrice de Graaf geeft een overzicht over onze omgang met crises (crisisbeheersing) in de afgelopen tweehonderd jaar: wat hebben we daarin geleerd, en wat zijn we erdoor verleerd? Vervolgens belicht Marjo Korpel vanuit het Oude Testament de verschillende menselijke reacties op de crisis van de Babylonische Ballingschap. We horen over schuldbesef, hoe mensen er het heft door in eigen handen nemen, of er juist door gaan dromen. Arjan van den Os bespreekt daarna in het licht van het eschaton, de laatste krisis, hoe het Nieuwe Testament Jezus als brenger van krisis schetst, wat de gevolgen daarvan voor een christen zijn, en wat concrete dreigingen voor vroegchristelijke gemeenten waren. Aza Goudriaan blijft met zijn bijdrage in de sferen van het vroege christendom, en laat de reacties zien van Augustinus, Orosius en Salvanius op de grote crisis in hun tijd: de val van het Romeinse Rijk. Als laatst werpen we met Theo Pleizier onze blik op de prediker: hoe hij of zij zich bij de vertolking van de Schrift op een goede (theologische) manier rekenschap geeft van de crises van de tijd.
Los van het thema staat de bespreking van de bundel die is ontstaan ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van Jan Muis, Doordacht spreken over God. Deze ontvingen we op ons verzoek van de hand van Arnold Huijgen, waarvoor dank!

Voor de inhoudsopgave: klik hier

-----------------------------------------------------------
Eind november 2022 verscheen Kontekstueel (jaargang 37 nr. 2).
Thema: God een ouwe zeepiraat: over geloof en cultuur

Uit het redactief:
Iemand die eens meedraaide in kerkelijk filmclubje vertelde mij dat ze op al hun filmavondjes slechts twee vragen stelden, namelijk: is het waar? En: ben je het ermee eens? Deze twee vragen waren voldoende om welke film dan ook te bespreken. De vraag naar waarheid gaat niet alleen over historische feiten: een film schetst karakters en hun ontwikkeling, een regisseur vertelt een verhaal waarin — soms onopzettelijk — een eigen boodschap meeklinkt. Zelfs een animatiefilm met fictieve personages kan in zekere zin meer of minder ‘waar’ zijn. De tweede vraag is vervolgens nodig om de kijkervaring te onderbreken. Met alleen de eerste vraag blijft men te veel hangen in het eigen perspectief. De tweede vraag helpt om te kunnen differentiëren tussen de stem van tijdgenoten en de eigen stem, waarin misschien ook iets van Christus meespreekt.
Dit nummer gaat over het christelijke gesprek met de cultuur van onze tijdgenoten. Het idee voor dit nummer is ontstaan naar aanleiding van het verschijnen van twee publicaties. Gerrit van Meijeren promoveerde op Ted van Gennep en schreef het boek: Slenteren in de stad van de mens. Kees van Ekris schreef vanuit de IZB het boek Dialoog, dans en duel over de preek en de rol van het gesprek met tijdgenoten daarin. Deze publicaties deden bij ons de vraag rijzen hoe de gelovige zich eigenlijk verhoudt tot de cultuur. Is de cultuur aanleiding tot of norm voor ons spreken? Hoe kun je de waarheid belijden zonder het huis van de cultuur te reduceren tot de kamers van de kerk?
Wat mij opviel bij het lezen van de bijdrages, is dat de gelovige participatie in de cultuur iets indirects of onderbrekends heeft. Bij Van Ekris is de prediker zowel participant als combattant. Preken is: dialoog, maar ook duel. Het wil instemmen, maar daagt soms uit en zet de zaak op scherp. Dat is onderbrekend, bemiddelend. Precies dat bemiddelende gaat ook schuil in het slenteren bij Van Gennep. Wie door de stad van de mens ráást, wordt niet geraakt en leert niet met andere ogen kijken. De pas moet worden vertraagd en met plezier gaat de blik alle kanten uit.
De covertitel komt bij Koos Geerds vandaan. Zijn gedicht Gods element, dat gaat over water dat aan alle kanten druipt, springt en bruist, stelt God voor als een ouwe zeepiraat. Het maakt mij duidelijk dat God ons enthousiast voorgaat op onze tocht door de stad van de mens. God is niet vies van een beetje cultuursnuiven. Het gedicht eindigt zo:

God heeft het land aan de woestijnen,
aan droge, saaie, humorloze praat,
aan preken waar geen letter poëzie in staat;
hij houdt van avontuur, muziek en donderjagen -
diep in zijn hart is God een ouwe zeepiraat.

Voor de inhoudsopgave: klik hier
Voor het bestellen van losse nummers: klik hier

-----------------------------------------------------------
In september verscheen Kontekstueel (jaargang 37 nr. 1) met als
thema Ongehoorde stemmen in de Bijbel

Uit het redactief:
In één van de afleveringen van Zomergasten was schrijver, filosoof en dichter Lieke Marsman te gast. Marsman is 32 jaar oud, won verschillende prijzen en is momenteel dichter des Vaderlands. Enkele weken voor de uitzending waren haar ene arm en schouder geamputeerd omdat de behandeling tegen kanker niet had geholpen. Daar zat dus een succesvolle vrouw, maar ook een gehavend mens dat had moeten rusten om deze drie uur op tv door te komen. (--)
Het gesprek dat presentator Janine Abbring voert gaat vooral over de vraag of het wel of niet goed zou zijn als buitenaards leven contact zoekt. Er ontwikkelt zich geen gesprek over zoiets als werkelijkheidsperceptie. Dat is vreemd, want in één adem door vertelt Marsman dat ze nu door haar ziek-zijn ook in de Bijbel is gaan lezen. Met haar niet-gelovige achtergrond is dat een opmerkelijke stap. En tenslotte is er nog een ander fragment over bijna-doodervaringen. Opnieuw geen salonfähig onderwerp. Wie al die dingen bij elkaar optelt, ziet in Marsman een persoon die openstaat voor het ongehoorde. Ze heeft een open blik op de werkelijkheid. Voor haar heeft de natuurwetenschap niet alles dichtgetimmerd: er is ruimte voor wat we niet kennen of begrijpen. Veel interessante aanknopingspunten voor een gesprek, zou je zeggen. Want is zo’n open houding ten aanzien van ufo’s en de Bijbel naïef of juist wijs? Wat is de rol van Marsmans ziek-zijn hierin? Sta je net als voor het bestaan van buitenaards leven ook open voor de opstanding uit de dood? Over al dat soort vragen ging het helaas niet. De VPRO — die zichzelf omschrijft als dwars, verdiepend en creatief, een baken van intelligent amusement, enzovoorts — toonde zich hier nogal burgerlijk.
Maar laten we niet doen alsof christenen altijd zo’n open vizier hebben. Soms verraadt de manier waarop we de Bijbel lezen onze eigen blinde vlekken. Welke verhalen vertellen we wel en welke verhalen niet? En hoe vertellen we die verhalen? Vanuit welk of wiens perspectief? Er zijn veel stemmen in de Schrift die niet als salonfähig werden beschouwd. De stemmen van vrouwen, van buitenlanders, van mensen met negatieve ervaringen met God… Door deze Bijbelse stemmen niet te horen, doen we de Schrift en elkaar tekort. Dit nummer van Kontekstueel wil een lans breken voor het ongehoorde geluid in de Bijbel. De bijdrages reiken van Bijbelse theologie tot aan de keuzes die gemaakt worden bij het publiceren van een graphic novel-Bijbel voor kinderen. Eén bijdrage is in het Engels: Samuel Ekpo schreef over migrantenkerken en de manier waarop migranten de Bijbel lezen. De redactie koos ervoor om deze bijdrage niet te vertalen om zo meer recht te doen aan de eigen stem van de auteur.

Voor de inhoudsopgave: klik hier
Om een los nummer te bestellen: klik hier

-----------------------------------------------------------

Archief Kontekstueel online
De artikelen in Kontekstueel worden een half jaar na verschijnen op de website geplaatst.
De nummers van 1986 t/m 2003 (jaargang 1 t/m 17) kunnen worden gedownload als PDF. 
De website bevat een inhoudsopgave en een tekstregister van alle verschenen nummers. 
Zie: www.kontekstueel.nl/archief

Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 5,00 (incl. porto), vanaf 5 exemplaren korting.
Voor losse nummers, klik hier

Afdrukken E-mail

• Vorige