30e jaargang nr. 3 (januari 2016)
thema: Creatief rondom het avondmaal
ds. W.P. Vermeulen
Bijlage 5: Thema's groepsgesprekken gemeenteavond
1. Avondmaal als onderdeel van de geloofsopvoeding
Voor veel kinderen en jongvolwassenen in de gemeente is het avondmaal ‘ver-van-hun-bed’. Ze komen er vaak pas voor het eerst mee in aanraking als ze belijdeniscatechese gaan volgen. Het verlangen om deel te nemen aan het avondmaal is overigens zelden een motief om deze catechese te gaan volgen.
- In de inleiding suggereerde ik een traject van ‘inwijding’ voor kinderen/jongeren. Hoe zou zo’n traject eruit kunnen zien? Wanneer moet het beginnen? En welke ‘stations’ zouden er op deze weg kunnen zijn?
- Op welke manieren zouden we kinderen/jongeren kunnen betrekken bij de viering, ook als we eraan blijven vasthouden dat deelname alleen voor belijdende leden is?
Noteer suggesties op het grote vel
2. Het avondmaalsformulier
In 2012 kwam vanuit de Confessionele Vereniging binnen de PKN een voorstel voor nieuwe formulieren voor doop en avondmaal. Men wilde het ‘oude goud’ van de andere formulieren in een ‘nieuw jasje’ steken. Dit formulier gebruiken we nu enkele jaren.
Kijk met elkaar eens goed naar deze tekst.
- Wat ervaart u/ervaar je als mooi, verfrissend? En waarom?
- Wat ervaart u/ervaar je als storend? En waarom?
Noteer (stukjes van) de zinnen op het grote vel, voorzien van een + of een -
3. De avondmaalsliturgie
Avondmaal vieren kan op vele manieren. In onze gemeente hebben we een bepaalde gebruikelijke liturgie die al lange tijd meegaat. Verstilling, rust, orde en waardigheid zijn dingen die aan deze liturgie worden gewaardeerd. Aan onze vorm van vieren kleven echter ook nadelen. Met name de tijdsduur wordt als een probleem gezien.
Hoe zou u graag willen dat er in onze gemeente avondmaal werd gevierd? Laat je gedachten de vrije loop. Neem o.a. de volgende aspecten mee in de overweging:
- Hoe vaak?
- Wie doen er mee?
- In welke vorm?
- Welke uitstraling moet de viering hebben?
Noteer de bevindingen op een groot vel, indien mogelijk met toelichting van de keuzes.
4. Het klassieke avondmaalsformulier
Velen zijn gehecht aan het klassieke avondmaalsformulier. Even zovelen ervaren de lengte en het complexe taalgebruik eerder als een barrière dan als een toeleiding tot de tafel. Wat er aan dit formulier dan zo waardevol is, of wat zo problematisch, wordt lang niet altijd even duidelijk. Soms is het simpelweg een bepaald ‘gevoel’ dat je erbij hebt.
Kijk met elkaar eens naar het klassieke avondmaalsformulier.
- Welke zinnen zijn voor u/jou waardevol of zelfs onopgeefbaar? Waarom?
- Welke zinnen vormen een barrière? Waarom?
Noteer (stukjes van) de zinnen op het grote vel, voorzien van een + of een -
4. Censura morum
In onze gemeente is er (zoals ook in veel andere gemeentes) voorafgaand aan een avondmaalsviering ‘censura morum’. Letterlijk betekent dit: toezicht op de zeden. In de praktijk functioneert dit niet of nauwelijks. Kortgeleden klonk er in de synode een pleidooi om het censura morum opnieuw onder het stof vandaan te halen. Een fragment uit een notitie van prof. Van den Brink en prof. Van der Kooi:
We worden in het midden van de gemeente gedoopt en zitten met elkaar aan de avondmaalstafel. Hoe leven we met elkaar samen binnen de gemeente? Kerkenraden en predikanten dienen hierin een eerste voorbeeld te geven en zich te oefenen. Dat kost moeite en soms pijn. Zou het in verband met de heiliging niet hoog tijd zijn de instrumenten die de protestantse kerk van oudsher had om het gehalte van haar eigen gemeenschap op peil te houden, weer in ere te herstellen? Van oudsher kent de kerk het ‘censura morum’ en het systeem van onderlinge visitatie. Over beide middelen een paar woorden.
Het ‘censura morum’ werd (en wordt) gehouden voorafgaande aan de avondmaalsviering. De vraag is: Kunnen wij met elkaar het avondmaal vieren, of zijn onze onderlinge verhoudingen zodanig dat we de tafel van de Heer oneer aandoen? In hoeverre functioneert dit censura morum in onze gemeenten? Of is het een lege huls geworden? In allerlei sectoren van de samenleving is de vraag naar een gedragscode weer actueel geworden: in de financiële sector, in de zorg, in het onderwijs. Censura morum is niets minder dan handhaving van een gedragscode, de code die gegeven is met de verzoening van Jezus Christus. Als conflicten onder tafel en onbesproken blijven, als het avondmaal gebruikt wordt om niet te hoeven praten, wordt de tafel van de Heer bezoedeld. De opdracht tot heiliging en christelijk leven kan betekenen dat een kerkenraad besluit het avondmaal in gegeven omstandigheden niet te vieren en eerst een weg van gesprek en verzoening aan te gaan.
- Waar is censura morum volgens dit stuk voor bedoeld?
- Hoe zou het komen dat het censura morum niet of nauwelijks functioneert? Wat zegt dat over ons (geloofs)leven?
- Hoe zou een christelijke ‘gedragscode’ eruit kunnen zien in onze gemeente?
Noteer suggesties/bevindingen op het grote vel