31e jaargang nr. 3 (jan. 2017)
thema: Het is begonnen met Luther. 500 jaar Reformatie
T.W.D. Prins-van den Bosch
Redactief
Het kan haast niemand ontgaan zijn dat er dit jaar een feestje is: we vieren 500 jaar Reformatie. In dit nummer vragen we ons af: wat valt er te vieren? Wat is de erfenis van Luther? Hoe zit het met de houdbaarheidsdatum van destijds belangrijke thema’s? En, zijn er misschien ook mensen die niet op het feestje mogen of willen komen?
We beginnen dit dubbeldikke nummer met een Bijbelstudie van Engelse bodem over hoe Luther het woord van God zag. Dr. Eelco van der Veer stelt in het volgende artikel dat Luthers kruistheologie ons een spiegel voorhoudt. De kerk is vaak druk bezig met van alles te organiseren, Luther laat zien dat God het zijn beminden in de slaap geeft. Dr. Bert de Leede duikt in het thema van de rechtvaardiging: hoe wordt die beleefd buiten en binnen de kerk? En hoe kun je dit thema nu op een aansprekende manier te berde brengen? En met dr. Bert Loonstra willen we kijken naar de actualiteit van de Reformatie, in het bijzonder als het gaat om het heilig avondmaal. Protestanten en katholieken lijken elkaar wederzijds uit te sluiten, is er een manier om die tegenstelling te overstijgen?
Vervolgens laten we vijf mensen aan het woord over hun ervaringen met Luther. Welke tekst van Luther is hen dierbaar geworden? Het is mooi dat zo ook teksten van Luther zelf aan bod komen. Bijvoorbeeld in het artikel van dr. Willem Maarten Dekker, die een prikkelend stuk schrijft over de mens die moet heersen over God en een artikel van dr. Arie de Reuver, die de vinger legt bij de waarde van ervaring in Luthers theologie. Al met al wordt maar weer bevestigd, mijns inziens, dat de theologie van Luther nooit dode letter was, maar altijd doorleeft, met passie en vol (schijnbare?) tegenstrijdigheden. En dat Luther inspireert tot op de dag van vandaag.
Naast een mooi Duits lied helemaal aan het einde van dit nummer, wil ik ook de suggestie van dr. Bert de Leede overnemen en met Duits beginnen: een gedeelte van een toespraak van de Bundespräsident Joachim Gauck bij de opening van 500 Jahr Reformation op 31 oktober 2016 in Berlijn:
Gauck (voor een vertaling, klik hier):
“Gnade: damals ein zentrales – heute vielleicht ein fremdes Wort. Und dabei, so scheint mir, hätten wir gerade heute nichts so nötig wie Gnade. Gnade zuerst mit uns selbst, damit wir nicht vor immer neuer Selbsterfindung und Selbstoptimierung schließlich in verzweifelter Erschöpfung landen.
Gnade auch mit unseren Mitmenschen, die eben fehlbare und unvollkommene Wesen sind wie wir selber und von denen wir doch häufig Perfektion und reibungsloses Funktionieren erwarten.
Es macht sich zudem in unserer Gesellschaft, von Internetforen bis hin zu politischen Demonstrationen, ein Ungeist der Gnadenlosigkeit breit, des Niedermachens, der Selbstgerechtigkeit und Verachtung, der für uns alle brandgefährlich ist.
Und dass wir weniger von Ängsten geplagt und von Furcht ergriffen sind als die Zeitgenossen der Reformation, das kann man sicher nicht behaupten, auch wenn diese Ängste uns nicht mehr als leibhaftige Dämonen und Teufel erscheinen.
Von denjenigen, für die die Reformation mehr ist als historische Erinnerung und für deren Leben der christliche Glaube eine wichtige Rolle spielt, von denjenigen wünsche ich mir, dass sie aus diesem Glauben heraus gnadenlosen Zuständen immer wieder Momente von tätiger Zuwendung, aber auch von Umkehr und Veränderung, entgegensetzen können. Wir brauchen auch heute Agenten der Entängstigung. Und wenn es sein muss auch mit dem gelassenen Trotz, wie ihn Luther formuliert: "Und wenn die Welt voll Teufel wär / Und wollt uns gar verschlingen / So fürchten wir uns nicht so sehr / Es sollt uns doch gelingen…"
Desiree Prins-van den Bosch is proponent (PKN) te Daarle en eindredacteur van dit blad. Mailadres:
- Raadplegingen: 5490