30e jaargang nr. 6 (juli 2016)
thema: Vluchtelingen
J. Wienen
Het gelaat van de vluchteling
Om het thema ‘vluchtelingen’ kun je nauwelijks heen. Via de media worden we geconfronteerd met mensen die op drift zijn geraakt door geweld en onderdrukking in hun eigen woonomgeving en mensen die de stagnatie en malaise van hun thuisland ontvluchten op zoek naar een betere toekomst. Maar ook in de eigen omgeving staan we soms plotseling oog in oog met vluchtelingen en hun problemen.
Door mijn werk heb ik veel met vluchtelingen te maken. Maar ook met de mensen die zich met hen bezig houden. De vrijwilligers die willen helpen, de advocaten, bestuurders en volksvertegenwoordigers, de medewerkers van allerlei diensten als COA, IND en de Dienst Terugkeer en Vertrek, de journalisten. En zeker ook kom ik de mensen tegen die zich zorgen maken, die boos worden, omdat ze de komst van al die vreemdelingen ervaren als een bedreiging. En de mensen die tekeer gaan in de sociale media. De schrijvers van dreigbrieven en scheldmails. Tenslotte kom ik een enkele keer in aanraking met de werkelijkheid van vluchtelingen in de regio van de conflictgebieden. De overvolle vluchtelingenkampen. De uitzichtloosheid van een bestaan in de marge in een straatarm land.
De werkelijkheid van asiel en integratie is complex. Je wilt mensen in nood niet in de kou en de afwijzing laten staan. Je wilt nietsontziende mensensmokkelaars niet faciliteren. Je wilt niet dat ook in onze samenleving mensen steeds meer tegenover elkaar komen te staan en vatbaar worden voor radicalisering. Het gekke, ongemakkelijke en toch ook wel mooie is, dat ik eigenlijk de verschillende emoties heel goed begrijp. Het verlangen van asielzoekers naar een nieuw bestaan, het mededogen van de vrijwilligers, de bijna onmogelijke opgave van de ambtenaren die moeten beoordelen of de aanvraag kan worden gehonoreerd of niet. Maar ook de frustratie van mensen die het gevoel hebben dat hun wereld bedreigd wordt door een enorme instroom van mensen van buiten, die in de praktijk overlast ervaren of die gealarmeerd raken door de beelden van aanslagen door islamitische terroristen. Samen met de afschuwelijke verhalen over christenvervolging in veel islamitische landen, roept het een gevoel op van machteloosheid en verzet tegen een dichterbij komend gevaar.
Ik maak me boos op mensen die bewust met leugens op de sociale media de onrust vergroten. Ik voel me verontwaardigd over asielzoekers waarvan de houding niet klopt en die soms met leugens proberen hun kansen te vergroten. En regelmatig besef ik hoe machteloos we zijn tegenover deze grote wereldwijde problemen en de kleine menselijke gevolgen ervan om ons heen.
Bij al die grote ingewikkelde problemen is er wel een telkens terugkerende ervaring. De echte ontmoeting met een medemens maakt dingen anders. Tegenstanders van de opvang van asielzoekers kunnen zich plotseling enorm inzetten voor een afgewezen asielzoeker die ze persoonlijk hebben leren kennen. Gemeentebestuurders die stelselmatig tekort schieten in het huisvesten van vergunninghouders, komen op voor opvang van illegale vreemdelingen in hun stad. Waar vluchtelingen een gezicht krijgen ontstaat er een nieuwe dynamiek. Voor beleidmakers wordt het vaak alleen maar ingewikkelder door dit fenomeen. Maar uit ervaring weet ik dat het goed is het niet alleen over mensen of over problemen te hebben, maar de mensen in kwestie soms ook te zien, van aangezicht tot aangezicht. Het is heel goed dat deze dimensie er is. Die van een naaste.
Drs. Jos Wienen is burgemeester van Katwijk, voorzitter van de asielcommissie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en redacteur van Kontekstueel. Mailadres:
- Raadplegingen: 4108