35e jaargang nr. 4 (maart 2021)
thema: Als christenen gaan stemmen.....

Johan Sparreboom
Als christenen kiezen
Lucas 6:35

Wanneer ik deze woorden aan het papier toevertrouw, ben ik nog enigszins verbijsterd over de bestorming van het Capitool in de Verenigde Staten door een woedende mensenmenigte die een narcistische president tot het uiterste bleek te steunen. Hoe kunnen Amerikaanse christenen hun stem aan hem geven?! Wellicht zijn er ook in ons eigen land in de aanloop naar de verkiezingen politieke relletjes. Het roept de vraag op wat de navolging van Jezus betekent voor het politieke spel om de macht.  

In een jongerendienst leg ik deze vraag in het midden. Een belangrijke wissel die ik in het hermeneutische proces maak is de keuze voor een schriftlezing. De Bijbel is gericht op het dagelijkse leven, maar er kunnen niet direct handvatten voor het verkiezingsprogramma van een politieke partij uit worden herleid. Ik word in de richting van de Bergrede getrokken. De versie die de evangelist Lucas geeft (de ‘veldrede’ in Lucas 6:20-36) neem ik als uitgangspunt voor de prediking. Jezus stelt zijn verkiezingsprogramma met wonderlijke speerpunten op.

Arm en afhankelijk
Aan het begin van zijn speech spreekt Jezus zijn leerlingen aan. Hij keert alle bestaande verhouding om. In de zaligsprekingen komt dat wel het meest duidelijk naar voren. Jezus noemt je ‘zalig’ wanneer je arm bent. Dat betekent dat je het échte geluk hebt gevonden wanneer je arm bent. Het gaat niet zozeer om materiële armoede, maar om de basishouding van een bedelaar. Een leerling van Jezus Christus houdt zijn hand op om iedere dag genade te ontvangen om te kunnen leven. Dát is ook de basishouding in de concrete politieke werkelijkheid. Een leerling van Jezus Christus is iemand, die de hand ophoudt om genade en wijsheid te ontvangen van Godswege. Deze houding staat nogal haaks op de levenshouding van individualisme en autonomie. Het leven is niet maakbaar. Als er iets is, wat deze coronatijd ons leert, is dát het wel. Concreet betekent dit, dat politici in afhankelijkheid van God hun keuzes maken. Ook als het ingewikkelde ethische kwesties betreft. En wanneer we in het stemhokje onze stem moeten uitbrengen op een volksvertegenwoordiger, doen we dat eveneens in volstrekte afhankelijkheid van God.

Vijanden liefhebben
De weg die Jezus wijst is om je vijand lief te hebben. Dat is heel concreet: ‘goed doen’ aan wie jou haten. Wat Jezus hier zegt, is ongekend; het betekent dat je de goede dingen zegt en de goede dingen doet voor degenen die jou haten. Direct erna maakt Jezus het opnieuw heel concreet: ‘zegen hen die u vervloeken.’ Er wordt wat gevloekt en vervloekt. Dat geldt in de fysieke werkelijkheid. Politici worden zwart gemaakt en verwensen elkaar. Het geldt nog meer in de virtuele werkelijkheid. Wie twittert, opent een riool aan vervloekingen en verwensingen. Sommige politieke partijbazen doen er enthousiast aan mee. Jezus maakt heel erg duidelijk dat de weg van leerlingen van Jezus dan is, om te zegenen. Dat betekent: Gods zegenwoorden uitspreken en bidden voor anderen.

Bonhoeffer
In de preek citeer ik Dietrich Bonhoeffer, die in ‘Navolging’ deze prachtige woorden schrijft: ‘In het gebed komen wij tot de vijand, aan zijn zijde, wij zijn met hem, bij hem, voor hem voor God. Jezus belooft ons niet, dat de vijand die wij liefhebben, die wij zegenen, die wij weldoen, ons niet zal beledigen en vervolgen. Hij zal het doen. Maar ook hierin kan hij ons niet schaden en overwinnen, wanneer wij de laatste stap naar hem doen in de voorbede. Nu nemen wij zijn nood en armoede, zijn schuld en verlorenheid mee op ons, treden bij God voor hem in. Wij doen plaatsvervangend voor hem, wat hij niet kan doen. Elke belediging door de vijand zal ons slechts nauwer met God en met onze vijand verbinden. Elke vervolging kan slechts daartoe dienen, dat de vijand dichter tot de verzoening met God wordt gebracht, dat de liefde onoverwinnelijk wordt.’

Jezus’ weg van lijden
Jezus zet de wereld op zijn kop. Zijn woorden in de Bergrede vormen een verkiezingsprogramma dat haaks staat op mijn menselijke natuur. Wat Jezus vraagt, kan ik onmogelijk doen. Ik kán mijn vijand niet liefhebben. Ik kán degenen die mij haten niet goed doen. Ik kán degenen die mij vervloeken niet zegenen. Ik kan al helemaal niet mijn andere wang toekeren of iets geven zonder er iets voor terug te vragen. Er is dan ook maar één die deze weg volledig is gegaan: Jezus zélf. Jezus is de weg gegaan van het offer. Hij gaf zijn rug aan degenen die Hem sloegen. Hij keerde zijn wang aan degenen die Hem bespuwden. Hij bood Zijn handen en voeten aan degenen die een spijker erdoorheen sloegen. Aan het kruis bidt Hij voor zijn vijanden: ‘Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen.’ Hier klopt het hart van het evangelie: Jezus geeft zijn leven voor vijanden. Hij lijdt en sterft voor degenen die Hem haten en Hem vervloeken.

Preekfragment
In de jongerendienst spits ik het voorgaande toe in het volgende preekfragment: ‘Het verkiezingsprogramma van Jezus is, om de weg van het lijden en sterven te gaan, om ons als zijn vijanden tot het uiterste lief te hebben. Hij roept je op om hem te vertrouwen. Hij roept je op om je hart aan hem te geven. Hij roept je op om hem te volgen. Wanneer je hem volgt, vormt Hij je méér en méér naar zijn beeld. Dat kan alleen door heel dichtbij hem te blijven. In zijn kracht kun je vijanden liefhebben. In zijn kracht kun je degenen die haten, goeddoen. In zijn kracht en door zijn Geest kun je degenen die je vervloeken zegenen. Want dan is Jezus koning over je leven. Als een leerling van Jezus Christus werkzaam is in de politiek, laat hij of zij zich door hem leiden en gezeggen in alle keuzes die moeten worden gemaakt. Als een leerling van Jezus Christus geroepen wordt om in maart een stem uit te brengen op één van de volksvertegenwoordigers, laat hij of zij zich ook door hem leiden en gezeggen in die keuze. En nee, ik doe vandaag geen oproep om op een bepaalde partij te stemmen. Ik zeg niet dat je op een christelijke partij moet stemmen. Maar in sommige politieke partijen lijkt het mij wel heel erg moeilijk om de woorden van Jezus vorm te geven. In sommige politieke partijen is weinig ruimte voor liefde voor de vijand en voor een leven vanuit de basishouding van een christen.’

Na afloop van de jongerendienst gaan we via Teams met elkaar in gesprek, waarbij ook een lokale christen-politicus een bijdrage in de discussie levert. Het loopt uit op een inspirerende virtuele ontmoeting waarin we samen zoeken naar antwoorden op de vraag wat een christen beweegt om in de politieke werkelijkheid werkzaam te zijn. Het draagt bij aan het persoonlijke antwoord op de vraag wat een christen kiest.

J.W. Sparreboom is predikant van de Hervormde Gemeente Nieuwerkerk aan den IJssel (wijk Nieuwe Kerk)
Mailadres: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.