nr3 • 2023 • Kijk naar de vijgenboom

37e jaargang nr. 3 (jan. 2023)
thema: Altijd alarmtoestand: leven in crisistijd

Dick van de Linde
Kijk naar de vijgenboom
Lucas 21:29

De ene crisis is nog niet voorbij of de volgende dient zich al aan. Het maakt mensen onrustig, vervuld met zorg en angst. In Lucas 21 geeft Jezus stem aan heftige gebeurtenissen die plaats zullen vinden. Er zullen tekenen zijn aan zon, maan en sterren. Daarbij gaat het niet zozeer daarom dat kosmische machten bewogen worden, het firmament en het ritme van dag en nacht geen houvast meer bieden geven, maar vooral zullen politieke en sociale omwentelingen oorzaak zijn van ontwrichting.

Bovendien zal de tempel, het huis waar God woont en de eredienst plaatsvindt, verwoest worden. Schokkend is dat. Op de aarde zullen mensen sidderen van angst, door het gebulder en geweld van de zee. Het woeste water, dat op de tweede scheppingsdag zijn plaats was gewezen, de macht van de chaos, door God een veilige grens gesteld, breekt daaruit. Volkeren zullen tegen elkaar ten strijde trekken. Bovendien zullen de hemelse machten wankelen. Vaststaande structuren, zullen van hun plaats raken. Niets biedt meer houvast. Dit alles zal zo huiveringwekkend zijn, dat de mensen onmachtig worden in hun angst.

Hoelang nog Heer?
Uit wat Jezus zegt, krijg je de indruk dat het bewogen worden van de machten aan de hemel, het daveren van de zee, het schudden op de grondvesten van wat ons te boven gaat niet in een ogenblik gebeurd is, maar dat het duurt en duurt. Dat maakt het alles, waar jij middenin zit, zo mogelijk nog zwaarder. Wanneer door een ingrijpend gebeuren, je wereld ineenstort, is dat huiveringwekkend. Maar wanneer hetgeen je treft, iets is van onverwacht lange duur, is er sprake van erosie, dan is het op een bepaald moment nauwelijks of geheel niet meer vol te houden en knak je in het op de toppen lopen van je emoties. Wat Jezus zegt over de laatste dingen vervult ons niet met verwachting, maar met angst.

Heft uw hoofden op
Ja en toch. ‘Wanneer dat totaal ontwrichtende begint te gebeuren’, zegt Jezus, ‘krimp dan niet ineen van angst.’ Maak je niet klein in onmacht. Ga niet gebukt door zwaarmoedigheid, maar laat er de tegendraadse beweging zijn. Recht je rug, richt je op, hef je hoofd omhoog. Hoe is dat mogelijk? Wel, dat zegt Jezus erbij. Weet wanneer alles staat te schudden op zijn grondvesten en je opgeslokt wordt door de angst, dat je verlossing nabij is, het bevrijd worden uit de gevangenis van de angst. Wat er op ons afkomt aan bedreiging is namelijk niet het enige en zeker niet het laatste. Het laatste is de komst van de Mensenzoon. De titel ‘de Mensenzoon’ heeft een dubbele betekenis. Het is de zoon van de mens, kwetsbaar als wij. Maar vanuit de profetie van Daniël is de Mensenzoon ook Degene die van de aarde gaat naar de hemel, voor God geleid wordt en eer en macht ontvangt. Hij komt uit de verdrukking (het kruis), wordt gerechtvaardigd (Pasen) en ontvangt eer en macht (hemelvaart) om als Koning in Gods naam te regeren en recht te doen aan levenden en doden.

Vijgenboom
Kijk naar de vijgenboom en alle bomen, zegt Jezus. De vijgenboom is de meest bekende boom in Israël. Het is een laatbloeier. Als je goed kijkt zie je tegen de zomer, de periode van licht en warmte, de knoppen, het leven, zich onweerstaanbaar een weg zoeken naar buiten. Het valt op dat Jezus niet zegt: ‘Let als teken van wat komen gaat op de vijgenboom, die alleen een verleden heeft, die staat te verdorren en verkommeren in de winter en tenslotte doodgaat.’ Integendeel. De vijgenboom mag dan in de winter geen teken van leven meer vertonen, maar ze zal uitbotten en daarvan dienen de signalen zich al de tijd daarvoor aan. Onstuitbaar zal het leven in alle kleurenpracht, zich duwen door de harde doodsheid van de winter heen. De vijgenboom en alle andere bomen zijn beeld van het oude bestaan dat voorbijgaat, maar niet alleen dat, ze zijn ook teken van het nieuwe bestaan dat zich baan breekt. Eens komt de grote zomer.

Deze generatie
De eeuwen door hebben mensen zich de vraag gesteld: wanneer zal wat Jezus hier voorzegt gebeuren? Is dat nu in deze tijd, waarin de crises zich opstapelen of laat wat Jezus beschrijft nog erg lang op zich wachten? Het valt op dat Jezus zegt: ‘Ik verzeker jullie, deze generatie zal zeker niet verdwenen zijn, wanneer dit alles zal gebeuren.’ Daarmee doelt Jezus op het voorgaande. Klopt dat wel of heeft Jezus zich vergist?

Het is opmerkelijk dat in het evangelie van Matteüs, Marcus en ook Lucas, Jezus’ spreken over de laatste dingen, direct voorafgaat aan zijn lijden, sterven en opstanding. Blijkbaar gebeuren daarin ‘laatste, beslissende dingen’. Is er niet als Jezus aan het kruis hangt een teken in zon maan en sterren, als het midden op de dag, drie uur lang volstrekt duister is? Richten de volken en de machten van de hemel zich niet op, om zich tegen Jezus teweer te stellen, in spot en hoon? Vluchten de discipelen, nu hun wereld ineenstort en ze alle houvast verliezen, niet weg uit grote angst en wordt Jezus Zelf in de Hof van Olijven niet overvallen door grote angst, vanwege alles wat Hij op zich af ziet komen? Is waar hemel en aarde voorbijgaan er niet slechts dit ene, dat het woord van God beslist niet zal verdwijnen? Het woord waaraan Jezus Zich vasthoudt. Blijkt bij uitstek op de Paasmorgen niet, dat waar absolute einde leek aangebroken, het leven zich niet te stuiten openbaarde, en komt wanneer Hij opvaart in een wolk niet aan het licht dat Hij zit aan Gods rechterhand? Waar ons verkondigd wordt dat de laatste, beslissende dingen gebeurd zijn in Jezus Christus weten we dat wat de levende God in Hem deed, zich in alle lengte, diepte en breedte zal ontvouwen. Wat we meemaken aan crises boezemt ons angst in. Voor die angst hoeven we ons niet te generen. We zijn niet onaanraakbaar en hoeven niet stoer te zijn. Wie zal geen angst kennen, als hemel en aarde bewogen worden, de machten van de chaos zich breed maken? Wie zal niet bang zijn wanneer de tot de draad toe versleten oude wereld zich schrap zet tegen de levende God. Dat Jezus zal komen met kracht en heerlijkheid mag dan vaststaan, de vraag is: kom ik hier doorheen, hang ik niet te veel aan het oude, het vertrouwde?

In zijn boek 'Wat zegt de dood over het leven?' schrijft de Duitse theoloog Eberhard Jüngel dat het missen van angst en het missen van hoop beide onmenselijk is. Angst staat ten nauwste in verband met het feit dat de mens is aangewezen op hoop. De angst die ons parten speelt en in de greep probeert te krijgen is ten diepste geladen met ontzag en vol van verwachting. ‘Hemel en aarde zullen verdwijnen’, zegt Jezus, wat blijft zijn zijn woorden. Deze zullen beslist niet voorbijgaan. Wie blijft is Hij zelf. Alleen aan Hem heb je houvast in een wereld die voorbijgaat. Zoals planten zich oprichten naar het licht, de zon tegemoet bloeien zo richten wij ons op Hem, die ons licht en leven is. We zien uit naar de Koning, die komt met zijn rijk van vrede en recht. Daarom richten we ons, ook in een tijd van crises, op aan het woord van Christus en rechten onze rug, omdat Christus, die het beste is wat ons is overkomen, hoop en verwachting in ons wakker roept.

D.M. van de Linde is emeritus predikant (PKN) te Rotterdam. Mailadres: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.